Lifting donanımlarında kullanılan sapanlar, her ne kadar dayanıklı ve esnek yapılarıyla öne çıksa da, yanlış kullanıldıklarında ciddi iş güvenliği risklerine yol açabilirler. Üretim kalitesi ne kadar yüksek olursa olsun, kullanıcı hatası kaynaklı kazalar hâlâ en büyük problem olarak öne çıkıyor.
Bu yazıda, saha tecrübeleri ve sektör standartlarına dayanarak, en yaygın 5 hatayı ele alıyoruz. Bu hatalardan kaçınarak hem personel güvenliğini artırabilir hem de ekipman ömrünü uzatabilirsiniz.
Uygunsuz Yük Kapasitesinde Sapan Kullanımı
Her sapanın bir çalışma yük limiti (WLL) vardır. Bu limit, sapanın güvenli şekilde taşıyabileceği maksimum ağırlığı ifade eder. Ancak ne yazık ki pek çok kullanıcı bu etiketi göz ardı eder veya zaman içinde silinen etiketleri dikkate almadan kullanıma devam eder.
Hatalı ne olur?
Sapanın aşırı gerilmesi sonucu tel/kumaş deformasyonu, ani kopma ve yükün serbest düşmesi.
Ne yapılmalı?
- WLL etiketi olmayan sapan kullanılmamalı,
- Yük ağırlığı önceden ölçülmeli,
- Sapan tipi, yükleme şekline göre doğru seçilmelidir.
Sapanın Hasarlı veya Yıpranmış Halde Kullanılması
Gözle görülen hasarlar –örneğin tel kopması, yırtık, aşırı ezilme veya yanma izleri– sapanın taşıma gücünü ciddi oranda azaltır. Ancak pek çok saha çalışanı, iş yetiştirilecek kaygısıyla bu hasarları “önemsiz detay” olarak görür.
Hatalı ne olur?
Kritik taşıma anında yapısal bütünlük kaybı ve sistemsel çökme.
Ne yapılmalı?
- Her kullanımdan önce gözle kontrol yapılmalı,
- Hasarlı sapanlar derhal imha edilmeli veya etiketsiz hale getirilerek devre dışı bırakılmalı,
- Periyodik bakım ve denetimler kayıt altına alınmalıdır.
Yanlış Bağlantı Tekniği ve Açı Hataları
Sapan doğruysa da, yükü taşıma şekliniz yanlış olabilir. Özellikle çok kollu sapan sistemlerinde, taşıma açısı arttıkça yük, kollar arasında eşit dağılmayabilir. Ayrıca uç bağlantı elemanları (kanca, halka, kilit) uygunsuz seçildiğinde sistemde stres noktaları oluşur.
Hatalı ne olur?
Sapan kollarında ani gerilme, yükün dengesiz kalkması veya bağlantı noktasından çözülme.
Ne yapılmalı?
- Taşıma açısı 60°’yi geçmemeli,
- Dört kollu sistemlerde simetrik bağlama sağlanmalı,uygun boyda mapalar ve kancalar kullanılmalıdır.
Keskin Köşelerde Korumasız Kullanım
Yüklerin sivri kenarları, özellikle tekstil sapanlar için büyük risk oluşturur. Sapanın kenara sürtünmesi, zaman içinde lif kopmalarına ve nihayetinde yapısal hasara neden olur.
Hatalı ne olur?
Sapanın yırtılması, lif yapısının bozulması, yükün bir anda düşmesi.
Ne yapılmalı?
- Keskin köşe ve yüzeylerle temas eden bölgelere köşe koruyucu (sleeve, pad) yerleştirilmeli,
- Mümkünse köşeye temas etmeyecek biçimde bağlama yapılmalıdır.
Sapanların Düğümlenerek veya Kıvrılarak Kullanılması
Sapanın boyu uygunsuz geldiğinde sahada yapılan en tehlikeli müdahalelerden biri düğüm atmak veya katlayarak kullanmaktır. Bu durum sapanın yük altında hareket kabiliyetini kısıtladığı gibi, gerilim noktalarında yıpranmaya da sebep olur.
Hatalı ne olur?
Gerilimin bir noktada toplanması, liflerde kesilme, kopma ve taşıma dengesizliği.
Ne yapılmalı?
- Sapanlar asla düğümlenmemeli veya burulmuş halde kullanılmamalı,
- Uygun boyda sapan seçilmeli ya da uzatma aparatları kullanılmalıdır.
Güçlü Ekipman, Doğru Kullanımla Anlamlıdır
Sapanlar, kaldırma sistemlerinin olmazsa olmaz parçalarıdır. Ancak ne kadar kaliteli olurlarsa olsunlar, doğru kullanılmadıklarında risk kaynağı haline gelebilirler. Bu nedenle hem bireysel farkındalık hem de kurumsal denetim süreçleri bu alanda büyük önem taşır.
Kaptan Halat olarak, sadece ürün değil; güvenli kullanım konusunda da destek sunuyor, doğru ekipmanla doğru uygulamayı bir araya getiriyoruz.
