Kaldırma ekipmanları, endüstriyel operasyonların en kritik parçalarından biridir. Ancak bir vinç, kanca veya sapan ne kadar güçlü olursa olsun, asıl farkı yaratan şey bu ekipmanın hangi standartlara göre üretildiği ve kullanıldığıdır.
Avrupa standartları arasında önemli bir yere sahip olan EN 13155, geçici kaldırma donanımları için belirlenmiş bir güvenlik çerçevesidir. 2023 yılında yapılan kapsamlı güncellemelerle birlikte, 2025 itibarıyla sahada ve üretimde yeni bir dönem başlamıştır.
Bu yazıda, EN 13155:2023 revizyonuyla gelen temel değişiklikleri ve bu değişikliklerin üretici, kullanıcı ve işveren açısından ne anlama geldiğini detaylıca inceliyoruz.
EN 13155 Nedir? Kapsamı Ne Olur?
EN 13155 standardı, geçici olarak yük kaldırmak için tasarlanmış kaldırma ataşmanları ile ilgili güvenlik gerekliliklerini belirler.
Bu kapsamda değerlendirmeye giren başlıca ekipmanlar şunlardır:
- Kaldırma kancaları
- Kanca takımları
- Presli halat sapanlar
- Zincirli sapan sistemleri
- Vantuzlu kaldırma aparatlar
- Manyetik kaldırma üniteleri
- Mekanik tutucu ve kavrayıcılar
Standart, bu ürünlerin üretimden önce tasarımında, imalatında ve kullanımında uygulanması gereken güvenlik kurallarını ve performans gerekliliklerini tanımlar.
Yapısal Dayanım Gerekliliklerinde Güncelleme
Yeni revizyonda, yük taşıyan tüm bileşenlerin mukavemet hesapları daha ayrıntılı hale getirildi. Özellikle:
- Aşırı yüklenme senaryoları
- Çekme, burulma ve eğilme analizleri
- Yorulma dayanımı (fatigue) testleri
zorunlu hale geldi. Artık sadece nominal taşıma kapasitesi değil, gerçek kullanım ömrü boyunca oluşabilecek stres faktörleri de dikkate alınarak tasarım yapılması gerekiyor.
İkincil Güvenlik Sistemleri Şart Oldu
Daha önce bazı kaldırma aparatlarında önerilen, ancak zorunlu olmayan ikincil emniyet sistemleri (secondary safety systems), artık pek çok ekipman için standart gereği hâline geldi.
Özellikle:
- Vakumla çalışan sistemlerde emniyet kilitleri
- Manyetik tutucularda enerjinin kesilmesi durumunda devreye giren mekanik tutucular
- Kancalarda kilitli sistemler
zorunlu hale getirildi. Bu, operatör hatası veya enerji kesintisi durumunda yükün serbest kalmasını engellemek için büyük bir adım olarak kabul ediliyor.
Etiketleme ve İzlenebilirlik Artık Daha Kapsamlı
Yeni standart, tüm kaldırma aparatlarının:
- Üretici adı
- Model kodu
- Seri numarası
- Taşıma kapasitesi (WLL)
- CE işareti
- Uygulanan direktif bilgisi
- Üretim yılı
gibi bilgileri taşıyan kalıcı ve okunaklı bir etiket ile birlikte sunulmasını şart koşuyor.
Ayrıca, ürünlerin dijital izlenebilirliği için QR kod veya veri matriks ile tanımlama da öneriliyor. Bu uygulama, özellikle büyük tesislerde envanter yönetimi ve periyodik kontrol süreçlerini kolaylaştırıyor.
Kullanım Kılavuzu ve Eğitim Yükümlülüğü Artırıldı
EN 13155:2023, yalnızca donanım üreticisine değil, kullanıcılara da sorumluluk yüklüyor.
Yeni düzenleme ile birlikte:
- Her ekipmanın detaylı kullanım kılavuzu
- Uygun bakım prosedürleri
- Yetkili personel eğitimi
- Uygunsuz kullanımın açıkça tanımlandığı görseller
ürünle birlikte sunulmak zorunda.
Bu da firmalara sadece donanımı almakla kalmayıp, doğru kullanım kültürünü oluşturma sorumluluğu yüklüyor.
Periyodik Kontroller Artık Daha Kritik
Yeni EN 13155, ürünlerin sadece üretim anında değil, kullanım süresince düzenli kontrol edilmesini teşvik ediyor.
Buna göre:
- Sapan sistemleri
- Kanca takımları
- Vakumlu ve manyetik tutucular
periyodik kontrol planlarına alınmalı, test belgeleriyle birlikte kayıt altına alınmalıdır.
Bu yaklaşım, EN 12100 (makine güvenliği) ve ISO 45001 (iş sağlığı) sistemleriyle entegre çalışmayı kolaylaştırır.
Peki Bu Değişiklikler Sizi Nasıl Etkiler?
Üreticiyseniz:
Tasarım, test ve belgelendirme süreçlerinizi yeniden yapılandırmalı, ürünlerinizin yeni gereklilikleri karşıladığından emin olmalısınız.
Kullanıcıysanız:
Artık sadece ürünü kullanmak değil, onun bakım ve kontrol süreçlerine de hâkim olmanız bekleniyor. Etiketsiz, sertifikasız veya hasarlı ürünler kullanım dışı bırakılmalı.
İşveren veya proje yöneticisiyseniz:
Ekipman satın alırken bu yeni standartlara uygunluğu sorgulamanız; sahada da bu ekipmanların doğru kullanıldığından emin olmanız gerekiyor.
Sadece Yük Değil, Sorumluluk da Taşınıyor
EN 13155:2023, kaldırma ekipmanlarını yalnızca güçlü değil; akıllı, izlenebilir ve güvenli hâle getiriyor.
Yeni standart, üretimden sahaya kadar her adımı daha kontrollü hale getirirken, kazaları önlemeye ve sürdürülebilirliğe hizmet ediyor.
Kaptan Halat olarak, yeni EN 13155 standardına uygun donanımlarımızla, üretimden teslimata kadar her aşamada çözüm ortağınız olmaya devam ediyoruz.
